Alt inkludert - Dag og Tid 11. sep. 2015
Marit Eikemo legg den norske kvardagslykka under lupa.
Agnes er det mor mi ville kalle «litt spesiell». Ein vårdag står ho plutseleg berre der, midt i gata, utan flyttelass og utan å kjenne nokon. Utan fortid, kan det også verke som. Det einaste ho har, er den seks år gamle dottera Maja.
Dei flyttar inn eit kjellarhusvære i hybelhuset ved leikeplassen. Problemet er berre at dei førre leigebuarane stakk av med alt som gjorde husværet kvalifisert til «delvis møblert». Huseigaren lèt dei bu gratis dei første månadene mot at Agnes skaffar det dei treng. Med det byrjar jakta på møblar og meining på Finn.no.
Klassisk Eikemo
Menneske rett på utsida av A4-livet, behovet for å høyre til ein stad, dei sosiale kodane ein må meistre for å komme seg innanfor og bli der – dette er tema som går igjen i forfattarskapen til Marit Eikemo.
Romanen av hausten er ikkje noko unntak. Han minner i mangt om Samtale ventar frå 2011; også i den er hovudpersonen ei kvinne som opplever at det ikkje er berre enkelt å gli inn på ein norsk gjennomsnittsstad. På plass er også den tørrvittige humoren, som eg av og til innbiller meg kjenneteiknar ikkjefrå-Oslo-forfattarar, kanskje til og med berre nynorskforfattarar; Eikemo er uansett i godt selskap. Også eit tredje Eikemokjennemerke er med: samtidsanalysen- og satiren.
Kvardagslykka™
I Alt inkludert er det mellom anna den såkalla kvardagslykka som blir analysert. Denne lykka som tek form av designbord, harmoniske barn og laks med pesto, eit liv der alt verkar vere på stell.
Agnes manglar manualen til Kvardagslykka™. Ho verken orkar eller klarer å få tak i han; det skortar på både pengar og interesse. For henne er Grandiosa godt nok, og eit bord er eit bord. Det er her marknadsplassen Finn kjem inn i bildet – og med det ei rekkje framande som i tillegg til å selje møblane sine kan fortelje at kvardagen slett ikkje er så lykkeleg som folk skal ha det til.
Fleire samtaler kallar på smilet, som da familiefaren Rune sukkar over den kommande allinclusive-ferien – «det er jo ikkje for vaksne folk» – eller da mammabloggaren Cillemamma lurer på kva ho skal finne på nå som dottera har valt å flytte til far sin.
Eg synest likevel Finn.no tek litt for stor plass i romanen; det er grenser for kor mange samtidskritiske monologar Agnes kan lytte til før det blir påfunnaktig. Eg opplever også at naboane hennar i for stor grad er talerøyr for samtidsdiagnosar. Sprekkane i nabofasadane – einsemd, alkoholproblem, angst – kjem som forventa. Av og til tenkjer eg at essayet hadde vore ei betre form.
Apati og uro
Det er meir litterær kraft i skildringa av Agnes. «Men det er ingen veg ut, veit du det? » seier ho på ein nabofest. «Når du har fått barn, må du berre henge med på dette, snakke med desse folka, vere der som ungane vil vere. » Kjende tankar for fleire foreldre, vil eg tru, og ein skal ikkje undervurdere Grandiosa heller. Men Agnes er slett inga fritalande kvinne som gjer opprør mot tidsklemma.
Alt tidleg i romanen mistenkjer ein at dottera Maja er utsett for ei form for omsorgssvikt. Agnes verkar umogen og ansvarslaus og overlèt Maja til seg sjølv og naboane. Da Maja byrjar på skulen, blir det enda fleire kodar å knekkje og uskrivne reglar å oppdage. Agnes reagerer med å spele Nintendo, berre da forsvinn uroa.
Etter mi meining er det godt teikna forholdet mellom Agnes og Maja som er styrken til romanen. For kva er det eigentleg med Agnes, kor kjem ho og dottera frå, kvifor har dei ingenting? Mot slutten stig spenninga, nærmast på thrillervis, utan at ein får så mange svar. Men det gjer ikkje noko. Avsluttinga er fint komponert – det er opp til lesaren å spinne vidare på historia.
(A. Audhild Solberg)